بعد از مهاجرت صغری و اعلام قبول درخواست‌های مردم از طرف شاه، در بهار 1285ش از طرف مردم عریضه‌ای به مظفرالدین­شاه تقدیم شد و تقاضا نمودند تا اعلی­حضرت وعده‌ای را که داده بود(تاسیس عدالت­خانه)، دستور اجرا صادر نمایند. ولی در این زمان مظفرالدین­شاه سکته­ی ناقص کرد و کلیه­ی اختیارات در دست عین­الدوله افتاد.[1]

او که هرگز نمی­خواست تن به خواسته­های مردم بدهد با گذراندن وقت و امروز و فردا کردن از پذیرش درخواست­های مردم طفره می­رفت وسعی داشت با ایجاد اختلاف در صفوف علما و مردم و همچنین زندانی و تبعید کردن فعالان، غائله را ختم کند که در ادامه­ی این روند و طی مراحلی، علما خواستار خروج از تهران شدند و به سمت قم حرکت نمودند و در حرم حضرت معصومه(س) بست نشستند که به مهاجرت کبری معروف شد. که پیامد این مهاجرت، صدور فرمان مشروطه از طرف مظفرالدین­شاه بود که در ادامه­ی این روند و مراحل را مورد بررسی قرار می­دهیم.

آغاز مهاجرت صغری

ناصرالدين شاه پس از سفر اول خود به اروپا در برابر سياست روس و انگليس سياست موازنه­ی مثبت پيش گرفت و در برابر هر امتيازي كه به يكي از مؤسسات يا اتباع يكي از آن دو كشور مي‌داد، براي رفع اعتراضات و جلب رضايت دولت رقيب، امتيازي هم به يك مؤسسه يا تبعه­ی دولت رقيب واگذار مي‌شد.[1]

در سال1889م(1306ه‍.ق) وقتي بارون رويتر تبعه­ی انگليس امتياز تأسيس بانك شاهنشاهي و اجازه بهره‌برداري از معادن را گرفت، فورا روس‌ها نيز به دولت ايران اعلام داشتند، قبول تقاضاهاي دولت در دادن قرضه، مستلزم تأسيس بانك روسي در ايران مي‌باشد و علاوه‌بر اين‌كه با داده‌شدن اجازه تأسيس بانك به انگليسي‌ها(بانك شاهنشاهي) براي دولت وقت مشكل بود كه به روس‌ها اجازه ندهد، اصولا رجال مملكت و شاهزادگان از نظر امكان استقراض از بانك روس، خيلي زود با تقاضاي روس‌ها موافقت نمودند.[2] و در 1شوال1307(1خرداد 1269 يا مه1890) يعني حدود دو سال بعد از دادن امتياز به رويتر، امتياز تأسيس بانك استقراضی رهني را براي مدت 75سال[3] را به دو نفر از اتباع روسيه به نام‌هاي پولياكف و رافالویچ دادند.[4]